16. Yüzyıl Avrupası ve Vergi İsyanlarının Benzerlikleri
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17244937Anahtar Kelimeler:
Vergi, Vergi İsyanları, Avrupa, 16. YüzyılÖzet
- yüzyıl, Avrupa’da feodalizmin yıkılmaya başladığı mutlak monarşilerin güçlendiği bir dönemdir. Ayrıca kapitalizmin doğduğu bir yüzyıldır. Bu yüzyıl Avrupa açısından pek çok ekonomik, toplumsal ve siyasal gelişmeyi barındırmaktadır. Coğrafi keşiflerin ardından yeni zenginleşme unsurları, bitmek bilmeyen savaşlar ve bunların yol açtığı savaş harcamaları ülke ekonomilerini etkilemiştir. Ayrıca bu yüzyılda reform hareketleri ve devamında meydana gelen karşı reform hareketleri de toplumlar üzerinde etkili olmuştur. Bu yüzyılda pek çok Avrupa ülkesinde meydana gelen vergi isyanları bu gelişmeler ile direkt olarak ilişkilidir. Vergi isyanlarının tümünün sadece vergi temelli olmadığı ve pek çok diğer unsur ile ilişkili olduğu görülmüştür. Almanya, Fransa, İngiltere ve İspanya’daki 16. yüzyıl vergi isyanlarının pek çok benzer tarafı olduğu sonucuna varılmıştır. Bu benzerliklerin ilki sınıf mücadelesidir. Diğer bir ortak özellik vergi adaletsizliği algısının toplumların isyan etmesine neden olduğudur. Ayrıca bu dönemde reform hareketi ile beraber Protestan ve Katolik mezhepleri arasındaki çekişme isyanlara da yansımıştır. Yine bu dönemdeki Kalvinizm düşüncesinin mezhep temelli olduğu fakat sınıf mücadeleleri ile ilişkili olduğu görülmüştür. Ayrıca bu yüzyılda Avrupa’da var olan ve çok uzun süren savaşların finanse edilmesi adına yapılan vergi düzenlemelerinin topluma adaletli bir biçimde yansıtılmadığı genellikle alt gruplara yansıtıldığı görülmüştür.
Referanslar
Ağdemir, Z. (2017a). Vergi, sınıf ve isyan: 16.-18. yüzyıllarda İngiltere, Fransa ve Osmanlı İmparatorluğu’nda vergi isyanları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye (Kamu Ekonomisi) Anabilim Dalı, Ankara.
Ağdemir, Z. (2017b). XVI. yüzyıl Fransa’sında vergiler ve vergi isyanları. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 122-138.
Allen, R. C. (2000). Economic structure and agricultural productivity in Europe, 1300–1800. European Review of Economic History, 4(1), 1-25.
https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:9ef3c3c6-512f-44b6-b74e 53266cc42ae2/download_file?safe_filename=Economic%2Bstructure%2Ba nd%2Bagricultural%2Bproductivity%2Bin%2BEurope%252C%2B1300 1800&file_format= application%2Fpdf&type_of_work=Journal+article
Allen, R. C. (2009). The British industrial revolution in global perspective. Cambridge University Press.
Allen, R. C. (2022). Küresel Ekonomi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Bahçe, A. B. (2022). On Altıncı Yüzyılda Vergiye Karşı Direniş ve İsyanlar-3. İlkesiz Vergilere Tepkiler Vergi İsyanları. Ed. Ö. Saraç & G. Y. Şeren. 127-149 İstanbul: Efeakademi Yayınları
Blom, J.C.H & Lamberts E. (2006). History of the Low Countries. New York: Berghahn Books
Britannica (2025), Köylü Savaşı. https://www.britannica.com/event/Peasants-War
Burg, D. F. (2004). A World History of Tax Rebellions. London-New York: Routledge
Bush, M. (1991). Tax Reform and Rebellion in Early Tudor England. History, 76(248), 379-400.
Coops (2024). Cornish Rebellion of 1497. https://www.historic-uk.com/History UK/HistoryofEngland/Cornish-Rebellion-1497/
Doğan, A., & Coşkun, M. E. (2022). Vergilendirmenin Tarihsel Gelişim Sürecinde Öne Çıkan Vergi İsyanları. Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 28-41.
Engels, F. (1978) Köylüler Savaşı, İstanbul: Payel Yayınları
Eroğlu, E. (2022). On Altıncı Yüzyılda Vergiye Karşı Direniş ve İsyanlar-2. İlkesiz Vergilere Tepkiler Vergi İsyanları. Ed. Ö. Saraç & G. Y. Şeren. 107-123. İstanbul: Efeakademi Yayınları
Gergerlioğlu, U. (2012). Vergi İsyanlarının Psikolojik ve Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi: “Poujade Hareketi”, “Viski İsyanı” ve “Erzurum Vergi İsyanları” Örnekleri, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları. 95-108. İstanbul, Maliye Araştırma Merkezi Yayını.
Gök, A. (2007). Vergi Direncinin Gelişimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 143-163.
Gök, İ., & Gürcan, F. (2018). İspanya Veraset Savaşları Döneminde Felemenk Diplomasisi ve Osmanlılar. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(20), 363-381. https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/654219
Gökbunar, A. R. (2021). Halk Ayaklanmalarının Şafağı: Vergileme İlkeleri. Düşüncede ve Uygulamada Maliye Tarihi Ed. H. Ay. 123-134. Ankara: Nobel Yayınevi
Gümüş, M. (2025). Türkiye'de Vergi Kaçakçılığı ve Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme. Ed. Ş. Ay, Maliye Teorisi Çalışmaları 31-55. Ankara: İksad Yayınevi
Kalkan, M. T. (2014). İsyandan Cumhuriyete: Hollanda’nın İspanya’ya Karşı Bağımsızlık Mücadelesi (1597-1648). Yayınnlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı
Knecht, R. J. (1996). French Renaissance Monarchy: Francis I & Henry II. London: Longman
Lindberg, C. (2014). Avrupa’da Reform Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi
Mackenney, R. (1993). Sixteenth-Century Europe: Expansion and Conflict, London: Palgrave Macmillan
Merriman, J. (2020). Modern Avrupa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları
Mols, R. S.J. (1974). Population of Europe, 1500-1700, The Fontana Economic History of Europe, c. II. The Sixteenth and Seventeenth Centuries içinde der. Carlo Cipolla, London: Collins
Morris, T.A. (1998), Europe and England in The Sixteenth Century, London: Routledge.
Özbilen, Ş. (2010). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi
Pamuk, Ş. (2023). Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
Roberts, J. M. (2010). Avrupa Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi
Sala, A. R., & Pijuan, P. V. (2023). Contre l’impôt? Les Révoltes Fiscales Dans Les Villes Européennes Des Xive-Xvie Siècles. Histoire Urbaine, 67(2), 5-12.
Sofracı, İ. E., & Çelik, M. (2022). On Altıncı Yüzyılda Vergiye Karşı Direniş ve İsyanlar-I. İlkesiz Vergilere Tepkiler Vergi İsyanları, 87-104 İstanbul: Efeakademi Yayınları
Şeren, G. Y. (2022). On Altıncı Yüzyılda Vergiye Karşı Direniş ve İsyanlar-4. İlkesiz Vergilere Tepkiler Vergi İsyanları. 153-174, Ed. Ö. Saraç & G. Y. Şeren İstanbul: Efeakademi Yayınları
Tallett, F. (1997). War And Society in Early-Modern Europe 1495–1715. London: Routledge
Tulga, D. (2013). Dünya Tarihi. İstanbul: NTV Yayınları.
Wallerstein, I. (2004). Modern Dünya Sistemi, Kapitalist Tarım ve 16. Yüzyıl’da Avrupa Dünya Ekonomisinin Kökenleri 1. Cilt. İstanbul: Bakış Yayınları
Wood, A. (2002), The 1549 Rebellions and the Making of Early Modern England, New York: Palgrave.
Zagorin, P. (1982). Rebels and Rulers, 1500-1660: Provincial Rebellion: Revolutionary Civil Wars, 1560-1660 (Vol. 1-2). Cambridge: Cambridge University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.