Sosyal Bir Kuram Olarak Demokrasi: Yönetilenler Alanı ve İnteraktif Demokrasi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8376545Anahtar Kelimeler:
Siyaset Sosyolojisi, Demokrasi, Açık Toplum, Interaktif Demokrasi, Dijital DemokrasiÖzet
Tarihsel süreç içinde baktığımızda siyasal (devlet, bürokrasi, idare) alana ait bir kavram olarak halkın (demos) bizzat kendisinin devreye girdiği bir yönetim (-kratos) şekli olan demokrasinin (demokratia) ilk defa M.Ö. 5. yy. da Atina’da uygulanmaya başladığını biliyoruz.
Her ne kadar Aristotales demokrasiyi kötü bir devlet yönetim şekli, bir rejim olarak görse de, demokrasi bir monarşi veya bir cumhuriyet gibi devlet formu değil, bir değerler kültürü ve birikimidir. Bu anlamda demokrasiyi iktidar ve siyasal ilişkiler alanından çok, toplumsal dinamiklerde aramak lazım. Demorasiyi anlamak için 3 tez üzerinden hareket etmek gerekir. Demokrasi: 1) siyasal bir alandan ziyade sosyolojiye ait bir kavramdır. 2)Moderniteyle beraber eş zamanlı olarak değişmektedir. 3) İnteraktif demokrasi (e-/ dijital demokrasi) idealde olan doğrudan demokrasi tartışmalarını yeniden gündeme taşımıştır.
Siyasal alana ait olan seçim sistemleri ve barajı, güçler ayrılığı, parti sistemleri, hukukun üstünlüğü, anayasa, vb. gibi kavramların gerçekte demokrasi ile bir ilgisi yoktur. Batı’da gerçekleşen rönesans, refom ve aydınlanma düşüncesi (demokrasi felsefesi ile beraber) monarşiye karşı halkın yararına geliştirdiği siyasal kazanımları doğurmuştur. Yetkin olmayan çoğunluğun yönetimi anlamına gelen orijinal sözcük ile zaman içinde örtüşmüş ve halkın sosyal modern kazanımları olarak pekişmiştir. Daha açık bir toplum ve unsurları, daha iyi bir demokrasi algısını doğurmuştur.
Son dönemde yapılan çalışmalar, dijitalleşme ve yapay zeka ile halkın sürekli interaktif olarak katılacağı bir baskı ve uyarı mekanizmasının şimdiden oluşmakta olduğunu gösteriyor. Yöneten-yönetilenler ilişkisi bağlamında modernitenin kazanımları ile beraber karşılıklı hataların giderilmesi ve ders çıkarılması noktasında interaktif demokrasi giderek gelişmektedir. E-demokrasi bu bağlamda seçmenlerin sürdürülebilir yetkinleştirilmesiyle iktidarı elinde bulunduran güç unsurlarına karşı bir baskı alanı oluşturacak ve halktan gelen talep ve eleştiriler önemsenecektir.
Doğrudan demokrasi idealinin halkın elindeki imkanlar (internet, cep telefonu, uygulamalar, vb.) ile gerçekleşmeye başladığını gösteriyor. Vatandaşlar dijital platformlarda eleştiri, uyarı ve taleplerini yönetenler ile doğrudan iletişime geçerek yönetime müdahil olacaklardır. Teknolojinin gelişmesiyle kazanılmış haklar anayasaya eklenerek yetkin yurttaşlık ile yönetenler arasındaki güç dağılımı dengeye gelecektir.
Anahtar Kelimeler: Siyaset sosyolojisi, demokrasi, açık toplum, interaktif demokrasi, dijital demokrasi.
Referanslar
Aksoy, M. (1971). Atatürk ve Sosyal Demokrasi: Gündoğan Yayınları.
Aristoteles (2000). Politika. (çev. Mete Tuncay). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Aristoteles (2021). Organon. İstanbul: Gece Kitaplığı.
Bacon, F. (2013). Novum Organum Scientiarum (1620). Grosse Erneuerung der Wissenschaften. Holzinger.
Baudrillard, J. (1998). Simülarklar ve simülasyon, (çev. Oğuz Adanır), izmir, Dokuz Eylül Yayınları.
Bauman, Z. (2005). Liquid Life. Polity Press.
Bauman, Z. (2020). Postmodern etik. (çev. Alev Türker). İstanbul: Ayrıntı yaınları.
Bayra, A, E. (2022). Liberal Demokrasinin Meşruiyet Krizine Bir Çözüm Önerisi Olarak Akışkan Demokrasi: Değeri ve Ulusal Ölçekte Uygulanabilirliği. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (SHD). C. 10, S. 2. (659-685).
Behrens, J., (2017). The Origins of Liquid Democracy. Berlin, May 11, 2017. http://www.liquid-democracy-journal.org/
Bell. D. (2013). İdeolojinin sonu: Ellilerdeki siyasi tükenişe dair. (çev. V. Hacıoğlu). İstanbul: Sentez yayınları.
Bosettı, G. (1997). Yüzyılın Dersi Özgürlük ve Demokratik Devlet Üzerine İki Konuşma İle. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
Bottomore, T. (1987). Siyaset Soyolojisi. (çev. Erol Mutlu). Ankara: Teori yayınları.
Büyükbaş, H., Atıcı, N. (2012). Liberal Demokratik Barış Kuramı: Eleştirel bir değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Sayı: 40, Haziran-Aralık (1-19).
Castells, M. (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür 1. Cilt
İstanbul: İstanbul Bilgi Üniveritesi Yayınları.
Cem, İsmail. (1995). Sosyal Demokrasi- ya da Demokratik Sosyalizm Nedir, Ne Değildir. İstanbul: Cem Yayınevi.
Ciner, Ş. (2017). Dijital Demokrasi. İstanbul: Sokak Kitapları Yayıncılık.
Coşkun, K. M. (2007). Demokrasi Teorileri Ve Toplumsal Hareketler. Ankara: Dipnot Yayınları.
Crick, B. (2012). Demokrasi. Ankara: Kültür Kitaplığı.
Crouch, C. (2004) Post Democracy. Londra: Polity Press.
Çevik, M. (2018). Müslümanca Demokrasi Üzerine Tartışmalar. Ankara: Elips Kitap.
Dahl, R. A. (2017). Demokrasi Üzerine. Ankara: Phoenix Yayınevi.
Dahl, R. A. (1961). Who Governs? Democracy and Power in an American City. Yale University Press.
Dahl, R. A. (1971). Polyarchy: Participation and Opposition. Yale University Press.
D’Iribarne, P. (2017). Demokrasi Karşısında İslam. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Downs, A. (1957). An Economic Theory of Democracy. Harper and Row.
Duverger, M. (1982). Siyaset Sosyolojisi. İstanbul: Varlık yayınları.
Ecevit, B. (2017) Demokratik solda teori ve pratik tartışma alanı. İçinde: SDD (2017) Özgür İnsan ve Demokrasi. Ankara: Sosyal Demokrasi Derneği Yayınları. (137-148).
Erdoğan, M. (2018). Özgürlük, Hukuk Ve Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Esposito, J. L, Voll J. O. (2012). İslamiyet Ve Demokrasi. İstanbul: Köprü Kitapları.
Fincancı, Y. (1993). Günümüzde Sosyal Demokrasi. İstanbul: Anadolu Matbaa.
Fraenkel, E., (1974) Der Doppelstaat. Recht und Justiz im „Dritten Reich“. Frankfurt am Main, Europäische Verlagsanstalt.
Fraenkel, E., (2011) Deutschland und die westlichen Demokratien, Baden-Baden.
Fukuyama., F., (1992) The End of History and the Last Man. Free Press, New York.
Gökce, O. (2022). Siyaset Sosyolojisi Temel Kavramlar Ve Yaklaşımlar. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
Gruen, A. (2010). Demokrasi Mücadelesi Radikalizm Şiddet ve Terör. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
Gutas, D., (2011) Yunanaca düşünce Arapça kültür, Bağdat’ta Yunanca-arapça çeviri hareketi ve erken Abbasi Toplumu, (Çev. Lütfü Şimşek), İstanbul, Kitap yayınevi.
Gümüşoğlu, T., (2019) Democracy, Rationalism and Popper, Kyoto, Doshisha Global and Regional Review 12, (1-26).
Gündoğdu, H. (2013). İkbal’in demokrasi ideali ve benlik felsefesi. International Journal of Social Science.
Doi number: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1561. (Volume 6, Issue 5, p. 371-386).
Habermas, J.: Kultur und Kritik, Verstreute Aufsaetze, Suhrkamp, Frankfurt am Main, 1973.
Hillebrand, E., (2015), İnternet çağında demokrasi, İçinde: Sodev, Dünyada Sosyal Demokrasi, İstanbul, Kalkedon Yayıncılık, (105-110).
Hobbes, T.: De cive / Vom Bürger, Lateinisch/Deutsch, Hsg. Isabella Zühlke, Andree Hahmann und Dieter Hüning, Andree Hahmann (Übrs.), Reclams, Ditzingen, 2017.
Humboldt, W.: Ideen zu einem Versuch, die Gränzen der Wirksamkeit des Staats zu bestimmen. verlag von Eduart Trewendt, 1851.
Işık, S. K., Işık, A. (2021). Yeni Bir Siyasi Parti Türü Olarak Elektronik Siyasi Partiler. İstanbul Hukuk Mecmuası, 79 (2), 673-698. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
İkbal, M. (2019). İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden İnşası. (çev. Rahim Acar). İstanbul: Timaş yayınları.
Kalaycıoğlu, E. (2016). Toplumsal Uzlaşı mı? Kaosun Kıyında Türkiye mi? Ankara: Sosyal Demokrasi Derneği Yayınları.
Kant, I. (2002) Kritik der reinen Vernunft, 2 Bde, Suhrkamp Verlag.
Kant, I. (2011) Zum Ewigen Frieden, (Ed.) Höffe, O., Akademie Verlag.
Karatepe, Ş. (1998). Demokrasi Savunması. İstanbul: İz Yayıncılık.
Kaya, İ. (2017). Sosyal Teori Geç Modernlikler Türk Deneyimi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Kızıltan, Y., (2006) I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı, Ankara, Gazi Eğitim Fakültesi
Dergisi, Cilt 26, Sayı 1 (251-272)
Kongar, E. (2017). Demokrasi Ve Laiklik Özgürlüğün İki Temel Koşulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kongar, E. (1993). Demokrasi ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kongar, E. (2002). Demokrasi ve Vampirler. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kongar, E. (2017). Demokrasi İçin Manifesto Diren. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
Langworth, R.,M., (2022) Churchill’s “Democracy is the Worst Form of Government…” 20 haziran tarhli yazısı. https://richardlangworth.com/worst-form-of-government
Lyotard, J. F. (1990). Postmodern durum. Postmodernizm. (Çev.Ahmet Çiğdem). İstanbul: Ara yayıncılık
Magee, B. (1993). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Mazzini, G. (2014). Avrupa’da Demokrasi Üzerine Düşünceler. İstanbul: Köprü Kitapları.
Mouffe C. (2019). Carl Schmitt‘in meydan okuması. (çev. H. Atay, H. D. Atay). İstanbul: İletişim yayınları.
Mert, E. Özgöker, U. (2004). Teknoloji ile Gerçeğe Dönüşen Hayal Doğrudan Demokrasi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Meyer, T. Hinchman, L. (2015). Sosyal Demokrasi Kuramı. Ankara: Phoenix Yayınevi
Mills, J. S.: On Liberty,1859.
Montesque (2017). Kanunların ruhu üzerine. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Nijeboer, A. (2013) Liquid Democracy versus Direct Democracy through Initiative and Referendum: Which Is Best? https://www.democracy-international.org/sites/default/files/PDF/Publications/2013-05-01_liquidanddirectdemocracy.pdf
Taşkın, Y. (2016). Sosyal Demokrasi Ve Din. Ankara: Alabanda Akademi.
Tekeli, İ. (2017). Türkiye’nin Demokrasi Krizini Aşması İçin Kucaklayıcı Demokrasi Konuşmaları. Ankara: Sosyal Demokrasi Derneği Yayınları.
Tilly, C. (2014). Demokrasi. Ankara: Phoenix Yayınları.
Parla, T. (2017). Din Devlet Demokrasi. İstanbul: Metis Yayınları.
Peirce, C. S.: Peirce. Collected Papers of Charles Sanders Peirce, C. Hartshorne & P. Weiss (eds) (volumes 1-6) and A. Burks (volumes 7 and 8), Cambridge MA:, Belknap Press, 1931-1958.
Platon. (2019). Devlet. (çev. S. Eyüboğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Popper, K. R. (1984) Zwei Mitteilungen über Induktion und Abgrenzung (1933–1934). In: Karl R. Popper: Logik der Forschung. Tübingen.
Popper, K. R. (2015) Die Anfaenge des Rationalismus, 1958, In: Karl Popper Lesebuch, Hsg., D.Miller, Mohr Siebeck, 4-11Tübingen: UTB.
Popper, K. R. (1973) The Open Society and Its Enemies, Vol. I The age of Plato, London: Routledge.
Popper, K. R. (1977) The Open Society and Its Enemies, Vol. II The High Tide of Prophecy: Hegel, Marx, and the Aftermath, London: Routledge.
Popper, K. R. (1997) Auf der suche nach einer besseren Welt (In Search of a Better World), München: Pipper.
Popper, K. R. (2015) Alles Leben ist Problemlösen: Über Erkenntnis, Geschichte und Politik, (All life is Problem Solving), München: Pipper.
Popper, K. R. (2005) The logic of scientific discovery, London: Routledge.
Rescher, N. (1993) Rationalität. Eine philosophische Untersuchung über das Wesen und die Begründung der Vernunft. Würzburg.
Rescher, N. (2006) Studies in Philosophical Anthropology. Collected Papers VII. Kap. 2: Risking Democracy. Frankfurt am Main.
Roussseau J. J. (2011). Toplum sözleşmesi. (çev. V. Günyol). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Sezgin. F. (2023). Arap İslam Bilimler Tarihi: Cilt IX, Dilbilgisi, Takriben H. 430’a Kadar. (çev. T. Gümüşoğlu). İstanbul: İBTAV Yayınları.
Sartori, G.: (1992), Demokratietheorie, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Schmidt, M. (2010). Demokratietheorien. Eine Einführung: Wiesbaden.
Sodev. (2015). Dünyada Sosyal Demokrasi. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Schumpeter, A. J. (2020). Kapitalismus, Sozialismus und Demokratie. Tübingen: UTB. Narr Francke Attempto Verlag.
Tekeli (2017: 85 -96) türkiyedeki kayırmacı siyasetin bir biçimi olarak cemaatçilik
Tocqueville, A D (2021) Çoğunluğun Zorbalığı. (İ. M. Uysal). İstanbul: Can yayınları.
Tocqueville, A D (1990) Democracy in America, V 1/2.Vintage Classics.
Touraine, A. (1995). Critique of Modernity. Blackwell.
Touraine, A. (1997). What is Democracy. Avalon Publishing.
Thucydides, Peloponnessos Savaşları, Perikles’in Cenaze Töreni Söylevi: http://dogu-roma.blogspot.com/2016/01/perikles-cenaze-konusmas-yunanca.html
Turan, E. (2022). Siyasal Partiler. (Ed. Orhan Gökçe.). İçinde: Siyaset sosyolojisi. Temel kavram ve Yaklaşımlar. İstanbul: Çizgi Kitabevi (197-218).
Uygun, O. (2017). Demokrasi Tarihsel Siyasal ve Felsefi Boyutları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Üşür, S. S. (1997). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan söyleme. İstanbul: İmge Kitabevi.
Waters, M. (1996). Daniel Bell, New York: Routledge.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 