Content Analysis of Postgraduate Theses in the Field of Visual Arts Course

Abstract

Bu çalışma, 2015–2025 döneminde Görsel Sanatlar Dersi alanında hazırlanmış lisansüstü tezlerin içerik analizini yaparak alanın eğilimlerini, yöntemsel tercihlerini ve üretim profillerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (YÖK Tez) veri tabanında “Görsel Sanatlar Dersi” anahtar sözcüğü ile tarama yapılmış ve değerlendirmeye alınan örneklem 53 lisansüstü tezden oluşmaktadır.

Araştırma nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi çerçevesinde yürütülmüştür. İncelenen değişkenler arasında tezlerin yayımlanma yılları, yazıldıkları diller, kullanılan araştırma yöntemleri, veri toplama araçları ve tez türleri (yüksek lisans/doktora) yer almıştır. Elde edilen veriler tablo ve grafiklerle sayısallaştırılarak yüzdelik dağılımlar hâline getirilmiştir. Başlıca Bulgular: Örneklem büyüklüğü: Toplam 53 tez. Yıllara göre dağılım: En çok tez 2019’da (%24,53) hazırlanmış; 2018 ve 2022 %11,32, 2024 %16,98 oranlarıyla takip etmiştir. En düşük üretimin olduğu yıl 2020 (%1,89) olarak tespit edilmiştir. Yazım dili: Tüm çalışmalar (%100) Türkçe yazılmıştır; İngilizce ya da başka yabancı dilde tez bulunmamıştır. Araştırma yöntemi: Nitel yöntemler baskın olup 34 tez (%64,15) nitel; 12 tez (%22,64) nicel; 7 tez (%13,21) karma yöntem kullanmıştır. Veri toplama araçları: En yaygın araç görüşme olup 34 çalışmada kullanılmış; ölçek 12 çalışmada; ölçek + görüşme birlikte 7 çalışmada yer almıştır. Tez türleri: 49 yüksek lisans tezi ve 4 doktora tezi (2015, 2017, 2018, 2024) olarak dağılmıştır; doktora çalışmaları sayıca sınırlıdır. Çalışma, görsel sanatlar eğitimi alanında lisansüstü üretimin büyük oranda ulusal düzeyde ve nitel ağırlıklı olduğunu göstermektedir. 2020’deki belirgin düşüş pandemi kaynaklı kısıtlamalarla ilişkilendirilmiş; uygulama merkezli bir alan olması nedeniyle uzaktan eğitimin tez üretimini olumsuz etkilediği vurgulanmıştır. Ayrıca, lisansüstü tezlerin çoğunluğunun yüksek lisans düzeyinde yoğunlaşması, doktora düzeyindeki çalışma azlığına dikkat çekmektedir. Makale, bulguları literatürdeki ilgili çalışmalara (ör. Allahverdiyev, Mamur, Özer ve diğ.) referans vererek karşılaştırmıştır. Araştırma sonuçları, görsel sanatlar eğitimi alanında doktora düzeyindeki çalışmaların artırılmasının, uluslararası görünürlük ve etkileşimi güçlendirmek amacıyla İngilizce tezlerin teşvik edilmesinin, metodolojik çeşitliliğin desteklenerek portfolyo gibi nitel veri kaynaklarının daha etkin kullanılmasının ve pandemi benzeri kesintilere karşı uygulama temelli araştırmaların sürdürülebilirliğini sağlayacak modellerin geliştirilmesinin önemini ortaya koymaktadır.