Gig İşler Dezavantajlı Grupların Ekonomiye Katılımı İçin Bir Fırsat Olabilir Mi? Türkiye’de ve Zimbabwe’de Engelliler Üzerine Nitel Bir Araştırma
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17071728Anahtar Kelimeler:
Gig İşler, Engelliler, Dezavantajlı GruplarÖzet
Gig işler, bilgi teknolojilerinde artan gelişmeler ve küreselleşmenin hız kazanması ile ortaya çıkmış yeni istihdam modellerinden biri olarak ifade edilmektedir. Dijitalleşmenin işgücü piyasalarına etkisi ile başlayan gig işler özellikle son dönemde Covid-19 pandemisinin hız kazandırdığı uzaktan çalışma ve proje tabanlı çalışma kültürünün yaygınlaşması ile artış göstermiştir. Söz konusu istihdam biçimi ek gelir sağlama ve esnek çalışma kültünün avantajlı yönlerini bünyesinde taşırken işin süreksizliğine bağlı gelir güvencesizliği ve sosyal güvenlik imkanlarının yetersizliği sebebiyle bazı araştırmalarda prekarya kavramı ile kullanılmıştır. Bu çalışma ise, gig işler alanına farklı bir bakış açısı ile yaklaşmakta ve gig işlerin başta engelliler olmak üzere dezavantajlı grupların ekonomiye katılımı için bir fırsat olabilirliği üzerine cevap aramaktadır. Bu kapsamda Zimbabwe‟ de ve Türkiye‟ de bir grup engellinin gig işlere yaklaşımı, gig işlerde çalışma motivasyonu ve kavramı değerlendirmeleri söylem analizi ile incelenmiş ve alan yazınında mevcut tartışma ve bulgular ile desteklenerek söz konusu araştırma sorusuna yanıt aranmıştır. Araştırma kapsamında gig işlerin ek gelir sağlama, işyerinde ayrımcılık ve etiketlemeyi önleme, becerileri kanıtlama fırsatı sunması ve iş tabanlı rehabilitasyon için dezavantajlı gruplar için ideal sayılabilecek işler kategorisinde alınırken iş ve gelir güvencesizliği, sosyal güvenlik imkanlarının yoksunluğu ve bilgi teknolojilerine erişimde fırsat eşitliğini derinleştirmesi yönüyle dezavantajlı kesimlerin sosyo- ekonomik yönden olumsuz etkileyebileceği sonuçlarına varılmıştır.
Referanslar
Aile ve Çalışma Bakanlığı. (2019). Engelliler için bilgilendirme rehberi., çevrimiçi erişim tarihi: 10.01.2025,
Bajwa, U., Gastaldo, D., Ruggiero, E. D., & Knorr, L. (2018). The health of workers in the global gig economy. Globalization and Health, 14(1), 1–4. https://doi.org/10.1186/s12992-018-0444-8
Bendick, M., Jackson, C. W., & Reinoso, V. A. (1994). Measuring employment discrimination through controlled experiments. Review of Black Political Economy, 23(1), 25–48.
Bruyère, S. M. (2017). The futures of work and people with disabilities (Work Paper). Cornell University.
Campion, E. D. (2019). The gig economy: An overview and set of recommendations for practice. SIOP White Paper Series.
Codagnone, C., Abadie, F., & Biagi, F. (2016). The future of work in the ‘sharing economy’: Market efficiency and equitable opportunities or unfair precarisation? JRC Science for Policy Report. Publications Office of the European Union.
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2020). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/42250/istatistik-bulteni-2020-mart.pdf
European Parliament. (2017). The social protection of workers in the platform economy. https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=IPOL_STU(2017)614184
Fisher, R. S., Acharya, J. N., Baumer, F. M., French, J. A., Parisi, P., Solodar, J. H., ... & Kasteleijn‐Nolst Trenité, D. (2022). Visually sensitive seizures: An updated review by the Epilepsy Foundation. Epilepsia, 63(4), 739-768.
Friedman, G. C. (2014). Workers without employers: Shadow corporations and the rise of the gig economy. Review of Keynesian Economics, 2(2), 171–188. https://doi.org/10.4337/roke.2014.02.03
Harpur, P., & Blanck, P. (2020). Gig workers with disabilities: Opportunities, challenges, and regulatory response. Journal of Occupational Rehabilitation, 30(4), 511–520. https://doi.org/10.1007/s10926-020-09891-3
ICDS. (2017). Inter-Censal Demographic Survey 2017. United Nations Population Fund. https://zimbabwe.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/Inter%20Censal%20Demography%20Survey%202017%20Report.pdf
ILO Global Business and Disability Network. (2018). Making the future of work inclusive of people with disabilities. http://www.businessanddisability.org/wp-content/uploads/2019/11/PDF_acc_FoW_PwD.pdf
Jones, M., & Latreille, P. (2011). Disability and self-employment: Evidence for the UK. Applied Economics, 43(27), 4161–4178. https://doi.org/10.1080/00036846.2010.489816
Kaine, S., & Josserand, E. (2019). The organisation and experience of work in the gig economy. Journal of Industrial Relations, 61(4), 479–501. https://doi.org/10.1177/0022185619865480
Karadeniz, O. (2025). The platform workers in Türkiye: An evaluation in terms of the Turkish social security and tax law. In Informal work and the protection of social rights: The gray areas of employment (pp. 179–188). IGI Global.
McDonald, P., Williams, P., Stewart, A., Oliver, D., & Mayes, R. (2019). Digital platform work in Australia: Preliminary findings from a national survey.
Mtetwa, E. (2018). Disability and the challenge of employment in Zimbabwe: A social protection perspective. African Journal of Social Work, 8(2), 78–84.
Mugumbate, J., & Mtetwa, E. (2014). People with disabilities in Zimbabwe. In Promoting social work for Zimbabwe’s development (pp. 1–16).
Muntaner, C. (2018). Digital platforms, gig economy, precarious employment, and the invisible hand of social class. International Journal of Health Services, 48(4), 597–600. https://doi.org/10.1177/0020731418801413
Onkokame, M., Schoentgen, A., & Gillwald, A. (2018). What is the state of microwork in Africa? A view from seven countries. Research ICT Africa. https://researchictafrica.net/after-access_the-state-of-microwork-in-africa/
Öz, C. S., & Orhan, S. (2013). Engelli istihdam yöntemleri üzerine. İstihdamda 3İ Dergisi, 9, 52–55.
Pager, D. (2003). The mark of a criminal record. American Journal of Sociology, 108(5), 937–975. https://doi.org/10.1086/374403
Pesole, A., Urzí Brancati, M. C., Fernández-Macías, E., Biagi, F., & González Vázquez, I. (2017). COLLEEM survey: Platform workers in Europe. Publications Office of the European Union.
Schur, L. (2002). Dead end jobs or a path to economic wellbeing? The consequences of non-standard work among people with disabilities. Behavioral Sciences & the Law, 20(6), 601–620.
Shier, M., Graham, J. R., & Jones, M. E. (2009). Barriers to employment as experienced by disabled people: A qualitative analysis in Calgary and Regina, Canada. Disability & Society, 24(1), 63–75. https://doi.org/10.1080/09687590802535485
Ulu, S., & Kutanis, R. Ö. (2016). İşgücü piyasalarında ayrımcılığın kaynakları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 359–372.
Unesco. (2019). Aspirations, needs and concerns of women and girls with disabilities in Zimbabwe: Abridged qualitative study. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000372503
United Nations General Assembly. (2013). The ICT opportunity for a disability-inclusive development framework (pp. 1–62).
United Nations. (2006). Convention on the rights of persons with disabilities. https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities.html
World Health Organization. (2011). Global health report 2010.
Yamamoto, S., Unruh, D., & Bullis, M. (2011). The viability of self-employment for individuals with disabilities in the United States: A synthesis of the empirical-research literature. Journal of Vocational Rehabilitation, 35(2), 117–127. https://doi.org/10.3233/JVR-2011-0559
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 